Het wijnjaar 2024: “In de lente wisten we al dat dit geen gewoon jaar zou worden.”

In de kwetsbare wijngaarden worden de Frostschutzkerzen (paraffinekaarsen in grote stalen blikken van 6 kilo) strategisch en in gelijke afstanden tot elkaar opgesteld, een geweldig smerige klus waar je als medewerker enkel zwart versmeerd vandaan kan komen. De kaarsen staan soms in hele percelen, meestal alleen in de diepste delen van een wijngaard, daar waar de koude naartoe zakt wanneer het kwik daalt. Per stuk kost zo’n kaars ongeveer € 25, en er staan er honderden, misschien wel duizenden. Vandaar dat de wijnboeren ze niet de hele nacht laten branden. Neen, rond twee, drie uur ‘s nachts, wanneer de temperatuur sterk begint te dalen, worden de medewerkers uit hun bed gebeld om te komen helpen in de wijnberg. De deksels gaan eraf en de kaarsen worden aangestoken, die dan branden tot het eerste zonlicht weer boven de kim verschijnt en de koudste koude doorstaan is. Door het walmen van de kaarsen en de opwarming die daarmee gepaard gaat, wordt de ergste kou tegengegaan, zodat de schade aan de wijnstokken beperkt wordt. Althans, dat is de hoop...

Spätfrost (late vorst): een moeilijke start van het jaar

Op een regenrijke en verhoudingsgewijs warme winter volgden begin april al zomerse temperaturen, wat natuurlijk leidde tot een vroege Rebaustrieb, het uitlopen van de knoppen. Een dermate vroeg uitlopen bergt altijd het gevaar van late vorst in zich, die tot eind mei kan voorkomen. Wanneer de knoppen (hoofdogen) bevriezen, zullen daar geen druiven groeien. Hooguit van de bijogen zijn nog wat druifjes (van mindere kwaliteit) te verwachten, mits die nog vruchtbaar genoeg zijn om te bloeien. En inderdaad, eind april is het zover. De temperatuur zakt zover, dat de kaarsen er niet meer tegenop kunnen. De druivenrassen die slecht tegen de kou kunnen, zoals de sauvignon blanc, en de diepst gelegen delen van de wijnbergen worden het zwaarst getroffen. Wijngaarden die per abuis niet beschermd worden, gaan compleet verloren. De schade is op flink wat plekken enorm, zodat de opbrengst ver beneden het tienjarige gemiddelde zal komen te liggen. 

Regenrijk voorjaar en vertraagde bloei

Na de vorst begon een nat en regenrijk voorjaar, met koele temperaturen. Neerslag is een tweekoppig monster: het verzorgt de bodem van het nodige water, maar maakt tegelijkertijd het bewerken van de wijngaarden extreem lastig. Bovendien zorgde de regen voor een hoge Pilzdruck ofwel een toegenomen risico op schimmelziektes, m.n. de valse meeldauw, die ten koste kan gaan van de kwantiteit en kwaliteit van de latere wijn. De wijnboeren hadden er in ieder geval hun handen vol aan en renden met de gewasbeschermingsmiddelen, veelal niet-chemische, de regenbuien achterna, tegen flinke extra kosten. Ook de incidentele hagelbuien hielpen niet. Door de koelere temperaturen werd ook de bloei vertraagd. Een langere bloeiperiode betekent altijd dat er een hoger risico bestaat op een ongelijkmatige Fruchtansatz, dat zorgt voor een mindere kwaliteit van de druiventrossen. Midden juni was de langzaam en onregelmatig verlopen bloeiperiode voorbij. Dit is een belangrijk moment, want de wijnboeren weten dat, historisch gezien, 90 tot 100 dagen later de wijnoogst begint. En ze kunnen aan de hand van wat er na de bloeiperiode aan de wijnstokken hangt, inschatten hoeveel wijn er van de wijngaarden zal komen. De opbrengst leek toen nog goed te kunnen komen.

Een hete zomer brengt de redding

Vanaf midden juni kwam een hittegolf met temperaturen boven de 30 graden, die de groei van de planten en de druiven sterk versnelde. Vanwege de goede waterverzorging in het voorjaar en de constant hoge temperaturen in juli en augustus begon de rijping vroeg en verliep deze snel. Vandaar dat de oogst in sommige wijngebieden al midden augustus begon, op meerdere plekken de vroegste Lese in 50 jaar. Het is niet alleen een vroege oogst, maar wordt ook een snelle, hoewel het niet te vergelijken valt met het record van 2023, wat zich met de kortste Lese aller tijden wist te onderscheiden.

Kleine oogst van hoge kwaliteit

Vooral voor de biologisch en biodynamisch werkende wijnboeren was 2024 een extreem uitdagend jaar: zeer arbeidsintensief en daarmee duur voor de wijngoederen, in termen van productiekosten. Maar goed dat ze bij lange na niet alles kunnen doorrekenen aan de wijngenietende consument. De opbrengst is in veel gevallen duidelijk geringer dan normaal. Door de grote hitte zijn de druifjes klein gebleven, wat na de vorst en hagel uit het voorjaar de opbrengst nog verder verkleinde. Bij de müller-thurgau en enkele pinotsoorten hadden zich nog  bloesems ontwikkeld, maar bij de riesling was dat nagenoeg niet het geval. Met de kwaliteit zit het wel goed, daarover zijn de meeste wijnboeren het wel eens: zeer gezond Lesegut en een veelbelovende kwaliteit. Dat is de beloning voor nog maar eens een extreem lastig jaar, dat de wijnboeren weer de nodige zenuwen (en levensjaren) gekost heeft. 

Spannend sap

Al die uitdagingen voor de druiven kunnen, maar hoeven niet de kwaliteit van de wijn negatief te beïnvloeden en in de regel maken de beste wijnmakers in dergelijke jaren hun beste wijnen. In wijngaarden die het hele jaar door goed verzorgd en intensief bewerkt zijn, zijn de kwalitatieve verwachtingen zeer hoog, want de water- en daarmee ook de voedselverzorging van de wijnstokken was in 2024 zeer goed. Ook de pH-waarden en het gehalte aan stikstof (voedsel voor de gisten die de suikers omzetten in alcohol) zijn volgens de actuele metingen zeer goed, een voorbode van stabiele mosten, ideale vergistingsprocessen en aromatische wijnen. We kunnen ons verheugen op een rijpe, harmonische en spannende wijnjaargang, die her en der ook wel eens wat krachtiger kan uitvallen dan in de voorgaande jaren het geval is geweest. We kunnen haast niet wachten...